Spinoza – democratie, vrijheid en tolerantie

Henri Krop over een beroemde denker

Spinoza (1632-1677) spreekt al eeuwen tot onze verbeelding. Als kind van Spaans-Portugese joden die onder dwang tot het christendom waren bekeerd, vonden zijn ouders asiel in de nieuwe ‘Republiek der zeven Verenigde Nederlanden, waar zij tot het jodendom terugkeerden. In 1656 deed de nieuwe joodse gemeente Spinoza in de ban, dat wil zeggen zij stoten de jonge Spinoza, die net de handelsfirma van zijn vader had overgenomen uit hun gemeenschap. De reden is nog steeds niet volledig duidelijk. In elk geval voerde Spinoza sindsdien het middelpunt van een kring van rebelse geesten en hij schreef twee hoofdwerken Het Theologisch-politiek Traktaat en de Ethica, die beide als een van de weinige filosofische boeken in de Republiek verboden werden. Toch zij sindsdien te vinden in bijna alle vroegmoderne bibliotheken en vertaald in bijna alle talen van de wereld.

In het tweede deel van zijn lezing zal Henri Krop ingaan op Spinoza’s verdediging van democratie, vrijheid en tolerantie op grond van een ‘godsdienstwetenschappelijk’-politieke analyse. In de Ethica schetst Spinoza een universum waar na de dood van de vader God van de monotheïstische godsdiensten niet langer de mens als de ‘kroon van de schepping’ te zien valt en ontwikkelt hij een ethiek op basis van de menselijke emoties die menselijke solidariteit, begrip en aanvaarding van het lot leert.

Henri Krop (*1954) studeerde theologie en filosofie in Leiden, waar hij in 1987 promoveerde op de middeleeuwse filosoof Johannes Duns Scotus. Tussen 1988 en 2021 werkte hij als universitair (hoofd)docent aan de Erasmusuniversiteit te Rotterdam.  In 2002 verscheen van zijn hand een geannoteerde vertaling van de Ethica en 2014 onder de titel Spinoza, een paradoxale icoon van Nederland, een geschiedenis van het spinozisme in ons land. Sinds 2007 is hij lid van de Amsterdamse Spinoza Kring, die poogt Spinoza het boegbeeld van Amsterdam te laten zijn.

Dinsdag 6 februari, 20.00 uur